Apprendre le braille aux enfants
Braille viert zijn 200ste verjaardag. Het reliëfalfabet krijgt steeds meer concurrentie van digitale tools, maar blijft volgens experts ontzettend belangrijk. Voor slechtziende en blinde kinderen is braille leren cruciaal voor hun ontwikkeling.
Rebekka Platteau is leerondersteuner bij Leersteuncentrum Kasterlinden in Sint-Agatha-Berchem. Ze begeleidt momenteel een jongen uit het eerste leerjaar in het regulier onderwijs om braille te leren lezen en schrijven. En ze ondersteunt leerkrachten met materialen en tips om de jongen te laten deelnemen aan het klasgebeuren. “Ik vind het een heel fijne ervaring om samen met de school, het revalidatiecentrum, de Brailleliga en de thuisbegeleiding, dit inclusief verhaal vorm te geven. Het is ook een grote uitdaging. Braille aanleren is veel meer dan alleen maar puntjes leren herkennen. Het gaat over taalontwikkeling, motorische ontwikkeling zoals links en rechts onderscheiden, hand- en vingermotoriek oefenen, de tactiele en ruimtelijke ontwikkeling stimuleren, zingeving en symboolbewustzijn. Dat laatste betekent dat we braille zoveel mogelijk aan bod laten komen in de omgeving waarin het kind opgroeit.”
De leerling die Rebbekka momenteel ondersteunt, doet het geweldig, zegt ze. “Vaak wordt de derde kleuterklas gedubbeld om kinderen al de eerste letters in braille aan te leren, maar hij was klaar om met zijn klasgroep de overstap te maken naar het eerste leerjaar. Hij is heel snel, leergierig en onthoudt goed.”
Blinde en slechtziende mensen die aangesloten zijn bij de Brailleliga kunnen een aanvraag doen om braille te leren. Leerondersteuners in scholen krijgen steun van de Brailleliga. “Het is oefenen, oefenen, oefenen”, zegt ergotherapeute Gerlinde D’Hondt van de Dienst begeleiding en hulp in het dagelijkse leven (DBH) van de Brailleliga.
Ze legt uit dat er twee methodes zijn. “Bij de ABKL-methode leren de kinderen eerst de letters A, B, K en L om zo verder het alfabet af te gaan.
Voor braille zijn de eerste tien letters heel belangrijk. Een tweede methode is ‘Met punt op pad’. Eerst krijgen ze het tactiel uitgelegd met behulp van eierdoosjes. En daarna leren ze woord voor woord.”
Kinderen leren braille meestal vlotter dan volwassenen. De vingergevoeligheid en sensorische capaciteiten zijn doorgaans beter dan bij volwassenen. “Wie gitaar speelt of in de bouwsector werkt, heeft eelt op de vingers waardoor ze de bolletjes minder goed voelen”, zegt Gerlinde. “Als volwassenen braille willen leren is het omdat ze gemotiveerd zijn. Kinderen zien er niet altijd het nut van in. Ze moeten al heel veel leren op school en dan komt dat er nog bij.”
Maar zelfs in digitale tijden en nu braille 200 jaar bestaat, blijft het belangrijk. Uit onze enquête naar aanleiding van de ‘Week van de Brailleliga’ blijkt dat 69 % van de blinde en 14 % van de slechtziende personen braille kent. “Ik hoop dat het blijft bestaan”, zegt Gerlinde. “De digitale wereld heeft al veel impact gehad en spraak neemt heel veel over, maar we moeten blijven inzetten op braille.
Het woordbeeld is voor kinderen cruciaal. Ze kunnen niet spellen als ze geen braille leren.” Dat bevestigt Rebekka. “Als ze te snel overgaan naar enkel audio via bijvoorbeeld een schermuitleesprogramma of luisterverhalen, dan ‘zien’ ze de woorden niet meer. En braille stimuleert ook de zelfstandigheid van de kinderen. Blinde kinderen kunnen dankzij braille net zoals hun ziende klasgenootjes leesplezier ervaren.”
De Brailleliga wil van de 200ste verjaardag gebruik maken om braille door de UNESCO te laten erkennen als immaterieel cultureel erfgoed. “Dat kan een momentum zijn waarop braille brede aandacht in de media en van het grote publiek krijgt”, zeggen Gerlinde en Rebekka.
