Booming myopie
Myopie of bijziendheid is wereldwijd een snel toenemende oogafwijking. Volgens cijfers van de Belgian Myopia Group wordt bijna de helft van de opgroeiende generatie bijziend. Bovendien treedt het steeds op jongere leeftijd op, de snelheid van progressie neemt toe en ook de ernst ervan stijgt.
We gingen in gesprek met kinderoftalmoloog Patricia Delbeke over de oorzaken, gevolgen en behandelingen.
Wat is myopie?
Bijziendheid is een refractieafwijking van het oog die ontstaat tijdens de kinderjaren. Een bijziend oog groeit te snel en de groei gaat ook langer door. Bij myopie valt het beeld vóór het netvlies in plaats van erop en ontstaat er een onscherp beeld. Dit kan opgelost worden met een bril of lens met een negatieve dioptrie. Hoe langer het oog, hoe hoger de myopie en hoe sterker het brilglas.
Hoe komt het dat meer en meer kinderen lijden aan bijziendheid?
De oorzaak is complex en niet alle aspecten ervan zijn al gekend. Etniciteit speelt een duidelijke rol. Zo hebben kinderen met een Aziatische achtergrond een hoger risico om bijziendheid of hoge bijziendheid te ontwikkelen. Ook erfelijkheid speelt een belangrijke rol. Als één of beide ouders bijziend zijn, hebben hun kinderen veel meer kans om dat ook te worden. Daarnaast is er de levensstijl. Minder blootstelling aan buitenlicht en de toenemende nabijactiviteiten bij jonge kinderen spelen een grote rol. Vooral het gebruik van smartphones en tablets gedurende een langere tijd zonder pauze, op een afstand van minder dan 30 cm, wordt in verband gebracht met de myopie-epidemie. De WHO raadt schermen af bij kinderen onder de twee jaar.
Wat zijn de gevolgen van een (hoge) myopie?
Op zich kan myopie gecorrigeerd worden met een bril of met lenzen. Maar voornamelijk bij hoge myopie, dan spreken we van een dioptrie van hoger dan -6, neemt het risico op slechtziendheid of blindheid op latere leeftijd toe. Myopie geeft namelijk een verhoogd risico op netvliesafwijkingen zoals netvliesloslating en maculadegeneratie, maar ook op cataract of een verhoogde oogdruk. Daarom proberen we de progressie van myopie bij kinderen af te remmen om te beletten dat ze hoog myoop worden.
Hoe kan een verdere verspreiding van de epidemie voorkomen worden?
Het negatieve effect van langdurig kijken op te korte afstand op de ontwikkeling van myopie wordt meer en meer duidelijk. Daarom is het heel belangrijk dat kinderen voldoende afstand houden wanneer ze kijken naar een smartphone, tablet of leesboek. Die afstand bedraagt idealiter ten minste 30 centimeter. Internationaal wordt de 20-20-2 regel gehanteerd. Dat betekent na 20 minuten kortbij kijken, ten minste 20 seconden in de verte staren met daarnaast minimum 2 uur per dag buiten in het daglicht spelen of sporten. Ook de kinderdagverblijven spelen hierbij een cruciale rol waarbij we vragen om baby’s en peuters buiten te laten spelen en eten.
Jammer genoeg zien we dat kinderen meer en meer een sedentaire levensstijl hebben met veel tableten gsm-gebruik en veel te weinig daglicht. Deze 20-20-2-regel blijft van essentieel belang om de myopieepidemie te vertragen.
Hoe kan je myopie behandelen?
Zoals ik daarnet zei, geef je aan bijziende kinderen een bril of soms contactlenzen met een negatieve dioptrie. De brilsterkte moet correct aangepast zijn en de bril wordt best voltijds gedragen. Onderof overcorrectie van de bril kan bijdragen tot een snellere progressie van de aandoening. Bijziende kinderen gaan dus best regelmatig op controle bij de oogarts.
De progressieve myopie wordt opgevolgd om de 6 maanden bij de oogarts. Daar wordt de aslengte van het oog gemeten en bijgehouden op een groeicurve. Als de progressie of de lengte van het oog een bepaalde waarde overstijgt, kan er overgegaan worden tot een behandeling. De enige waarbij op dit moment voldoende positieve langetermijneffecten gekend zijn, is een behandeling met lage dosis atropine oogdruppels. Die worden 1x per dag gebruikt in een dosis bepaald door de behandelende arts. Deze dosis is 0,01 of 0,02 of 0,05 procent. Het wordt aanbevolen bij kinderen die lijden aan progressieve myopie vanaf de leeftijd van 5 jaar. Deze dosis geeft minimale kans op bijwerkingen en biedt ongeveer 50 % vermindering van de myopieprogressie. Atropinedruppels zijn niet nieuw. Oogartsen gebruiken ze al jaren om de pupil open te zetten en zo de binnenkant van het oog te bekijken. Atropinedruppels doen ook de ooglens ontspannen voor een perfecte meting van de brilsterkte. Voor deze twee laatste toepassingen wordt een veel hogere concentratie atropinedruppels gebruikt.
Daarnaast zijn er twee andere types behandelingen waar op dit moment nog volop onderzoek naar wordt gedaan. Zo zijn er speciale brilglazen op basis van nieuwe technologieën die een perifere contrastreductie of perifere defocus geven. Deze glazen kunnen een remmende invloed hebben op de groei van het oog. Hoewel de eerste onderzoeksresultaten veelbelovend zijn, bestaat er nog onvoldoende bewijs om deze glazen systematisch aan te raden bij kinderen met myopie. Daarnaast zijn er nachtlenzen (OrthoK-lenzen). Deze worden niet aangeraden bij kinderen omwille van het hoge risico op ooginfecties die mogelijk leiden tot onomkeerbaar visusverlies. Twee jaar terug werd de Belgian Myopia Group opgericht, bestaande uit een 20-tal kinderoogartsen. De groep volgt de internationale literatuur nauwkeurig op en schrijft richtlijnen uit voor myopie management.
Wat is uw raad aan jonge ouders?
Laat je kinderen buiten spelen en beperk zo veel mogelijk het gebruik van tablets en gsm’s thuis. Kinderen kopiëren het smartphonegedrag van de ouders, dus toon het goede voorbeeld. Ook op school pleiten we voor speel- en sporttijd buiten zonder smartphones en tablets. Natuurlijk kan het gebruik van tablets en computers tijdens de lessen moeilijk omzeild worden. Maar aangevuld met voldoende tijd om in de verte te kijken en buiten te vertoeven, bestaat er een kans de epidemie af te remmen.
